WPROWADZENIE
Koordynacja świadczeń – nazywana też koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego, to nic innego jak zagadnienia dotyczące ochrony socjalnej w państwach członkowskich UE (Unii Europejskiej: wszystkie kraje unijne) EOG (Europejskiego Obszaru Gospodarczego: Islandia, Norwegia, Liechtenstein), Szwajcarii oraz określonym zakresie Wielkiej Brytanii.
Koordynacja porusza wiele obszarów spraw społecznych, dotyczących obywateli 31 krajów. W jej kręgu zainteresowania są regulacje dotyczące m.in. płacy podstawowe i warunków zatrudnienia; ochrony zdrowia; świadczeń chorobowych; macierzyństwa; osób niepełnosprawnych; emerytur; bezrobocia; opieki oraz rodziny.
Jednym z celów przepisów wspólnotowych jest wsparcie rodziny w wychowaniu i rozwoju dzieci. W tym pomóc mają świadczenia rodzinne na dzieci, które przysługują w każdym z wymienionych krajów.
Pomoc z koordynacją świadczeń na dzieci? To możliwe – kliknij.
Regulacje wewnętrzne są wystarczające dla standardowej sytuacji – gdy cała rodzina zamieszkuje na terenie danego kraju. Jednakże w sytuacji, gdy np. jeden z rodziców dziecka zamieszkuje i/lub pracuje w innym kraju wspólnotowym, zainteresowane kraje muszą porozumieć się co do pobierania świadczeń na dzieci – uprawienia, ich wysokości, pierwszeństwa etc. Temu służy koordynacja świadczeń.
Za regułę wstępną koordynacji świadczeń należy przyjąć, że to instytucje właściwe zainteresowanych krajów decydują o pierwszeństwie do wypłaty świadczeń na dzieci.
W związku z tym wnioskodawca nie ma na to żadnego wpływu – chociaż niejednokrotnie chce go mieć, co powoduje liczne problemy.
- KIEDY KOORDYNACJA ŚWIADCZEŃ?
- JAKIE POLSKIE ŚWIADCZENIA PODLEGAJĄ KOORDYNACJI?
- USTALANIE KRAJU PIERWSZEŃSTWA DO WYPŁATY ŚWIADCZEŃ
- ARTYKUŁ 59 ROZPORZĄDZENIA
- DODATEK DYFERENCYJNY
- WSPÓLNOTOWA KLASYFIKACJA ŚWIADCZEŃ
KIEDY KOORDYNACJA ŚWIADCZEŃ?
Należy uwzględnić poniższe aspekty:
A. Aktywność zawodowa rodzica/rodziców dziecka lub jego samego: podjęcie aktywności zawodowej w kraju koordynacyjnym poza granicami Polski. Przez to pojęcie należy rozumieć wszelką legalną aktywność m.in. zawodową, od której odprowadzane są składki społeczne (emerytalno – rentowe).
Aktywnością zawodową na gruncie polskiego prawa będzie: praca najemna na umowę o pracę; praca na umowę zlecenie; urlop rodzicielski; urlop wychowawczy; przebywanie na macierzyńskim; prowadzenie własnej działalności gospodarczej (poza zawieszeniem); pobieranie zasiłku dla bezrobotnych; ubezpieczenie w KRUS – także jako domownik; pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego; pobieranie wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego – w tym po ustaniu zatrudnienia; pobieranie specjalnego zasiłku opiekuńczego.
B. Zamieszkiwanie rodzica/rodziców dziecka lub jego samego: poza granicami RP, na terenie kraju koordynacyjnego. Nie dotyczy: pobytu turystycznego, leczniczego oraz związanego z edukacją dziecka.
C. Delegowanie się do pracy rodzica/rodziców dziecka lub jego samego: sytuacje, w których niezbędny jest druk A1 – pracownik delegowany; delegowanie się w ramach działalności gospodarczej; transport międzynarodowy; Służba Cywilna np. delegowanie z MSZ; marynarze; żołnierze zawodowi – misje zagraniczne i inne.
D. Transfer świadczeń zagranicznych z kraju koordynacyjnego do Polski: m.in. zasiłek dla bezrobotnych, zasiłek macierzyński, zasiłek chorobowy, emerytura, świadczenie rehabilitacyjne, renta inwalidzka, renta rodzinna, renta po śmierci rodzica.
Koordynacja świadczeń nie występuje, jeśli cała rodzina zamieszkuje w danym kraju np. poza granicami Polski i nie ma żadnych, wyżej wymienionych związków z Polską. Można więc łatwo zauważyć, że np. sam meldunek w Polsce nie będzie powodował sytuacji koordynacyjnej.
JAKIE POLSKIE ŚWIADCZENIA PODLEGAJĄ KOORDYNACJI?
Cała lista dostępna jest w publikacji: Świadczenia w Polsce
USTALANIE KRAJU PIERWSZEŃSTWA DO WYPŁATY ŚWIADCZEŃ
Regulacje w tym zakresie znajdziemy w art. 68 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Jeśli świadczenia mają być wypłacane z tych samych tytułów np. rodzice są aktywni zawodowo – jeden z nich w Polsce, drugi w kraju koordynacyjnym lub w podobnym przypadku tylko zamieszkują w danych krajach albo każdy z nich pobiera emeryturę lub rentę z danego kraju to decydować będzie miejsce zamieszkanie dziecka.
Jeśli świadczenia mają być wypłacane z różnych tytułów np. jeden z rodziców jest aktywny zawodowo w danym kraju, a drugi w tym czasie jest nieaktywny zawodowo w innym kraju to decydować będzie aktywność zawodowa, następnie pobieranie emerytury lub renty, a na końcu zamieszkanie.
Wyjątkiem są sytuacje związane z delegowaniem (Druk A1) – wtedy pierwszeństwo jest zawsze w kraju, który wystawił taki druk, świadczący o delegowaniu.
W Polskim systemie prawnym od 01.06.2022 roku dla świadczenia wychowawczego 500+ / 800+ oraz rodzinnego kapitału opiekuńczego od 01.01.2022 roku istnieje świadczenie gwarantowane – to znaczy, że Polska wypłaci te świadczenia bez względu na wymienione wyżej wspólnotowe zasady pierwszeństwa.
Na tę chwilę kraje zagraniczne stosują zasady wspólnotowe, więc w takim przypadku istnieje możliwość pobierania dwóch świadczeń – z Polski i kraju zagranicznego, w pełnych kwotach.
ARTYKUŁ 59 ROZPORZĄDZENIA
Artykuł 59 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Wskazuje on, że w sytuacji gdy w danym miesiącu zmienia się pierwszeństwo, to istotnym dla tego faktu jest pierwszy dzień danego miesiąca.
Zatem, gdy np. rodzic dziecka kończy pracę w Niemczech z dniem 03.10.2023 roku, a drugi z rodziców jest nieaktywny zawodowo w Polsce i zamieszkuje z dzieckiem to pierwszeństwo do wypłaty świadczeń z Niemiec kończy się z dniem 31.10.2023 roku.
Inna sytuacja może wystąpić np. gdy rodzic dziecka podjął pracę w Norwegii z dniem 05.10.2023 roku, ale nie podobały mu się warunki pracy i zakończył pracę z dniem 20.10.2023 roku. W takiej sytuacji koordynacja w ogóle nie wystąpi, gdyż na 1 dzień danego miesiąca nie było aktywności zawodowej w Norwegii.
DODATEK DYFERENCYJNY
Dodatek dyferencyjny to wyrównanie do wyższej kwoty świadczeń przysługującej w danych krajach. Jest to różnica pomiędzy sumą świadczeń przysługujących na dziecko w Polsce i sumą świadczeń przysługujących na nie w danym kraju zagranicznym za ten sam okres czasu.
Dzięki dodatkowi dyferencyjnemu końcowa suma świadczeń możliwa do uzyskania z zainteresowanych krajów będzie zawsze uwzględniała najwyższą kwotę.
WSPÓLNOTOWA KLASYFIKACJA ŚWIADCZEŃ
W celu porównania kwot np. przy wyliczeniu przysługującego dodatku dyferencyjnego, stosuje się podział świadczeń na dzieci w myśl przepisów wspólnotowych.
Polskie świadczenia zostały sklasyfikowane w następujący sposób:
- klasyczne świadczenia rodzinne: 500+ / 800+; rodzinny kapitał opiekuńczy; zasiłek rodzinny z dodatkami; zasiłek pielęgnacyjny; specjalny zasiłek opiekuńczy;
- świadczenia rodzicielskie: świadczenie rodzicielskie oraz świadczenie pielęgnacyjne.
Autor: Radosław Orzechowski
Czy po zaprzestaniu pobierania rodzinnego kapitału opiekuńczego w Polsce, niemieckie kindergeld zostanie przywrócone z urzędu, czy trzeba składać nowy wniosek? Pobieraliśmy RKO przez okres jednego roku, który skończył się we wrześniu 2023, do chwili obecnej kindergeld nie zostało wypłacone na nowo.
Pani Moniko, proszę złożyć nowy wniosek na to dziecko.
A czy jest szansa na powodzenie, gdy przekaże informację przez druk KG45?
Pani Moniko, można spróbować, ale w tym przypadku najlepiej złożyć ponownie wniosek o KG na to dziecko. Przerwanie wiąże się z faktem, że w Niemczech nie ma okresów zasiłkowych, a w przypadku pobierania RKO przekracza się kwotę przysługującą w Niemczech. Wydaje się więc, że dlatego strona niemiecka nie wraca już do tematu, oczekując na nowy wniosek po zakończeniu pobierania RKO. Każda sprawa jest inna, próbować można, ale najlepiej złożyć nowy wniosek na to dziecko i powinni cofnąć się do września z wypłatą – przynajmniej na tym etapie, gdy nie minęło jeszcze pół roku od zakończenia pobierania RKO, a Niemcy cofają się pół roku wstecz na starcie w przypadku nowego wniosku. Pozdrawiam